Bedelli sermaye artırımı nedir? Bedelli sermaye artırımı ortaklardan hissedarlardan ek ödeme alınarak sermayeyi artırma işlemidir. Şirketlerin doğru sermaye artırımı kararları alması gelecek başarılarını doğrudan etkiler. Bu yazımızda bedelli sermaye artırımı konusunu herkesin rahatlıkla anlayacağı sade bir dille anlatacağız. Karmaşık tanımlar ya da dolambaçlı ifadeler kullanmadan, konuyu net örneklerle açıklayacağız.

Sermaye artırımı bir şirketin faaliyetlerini büyütmek borçlarını azaltmak ya da yeni yatırımlar yapmak için ihtiyaç duyduğu mali kaynağı ortaklarından veya dış yatırımcılardan sağlayarak şirket sermayesini yükseltmesi işlemidir. Bu artırım, şirketin piyasadaki gücünü artırmakla kalmaz aynı zamanda finansal yapısını da daha sağlam ve sürdürülebilir hale getirir. Bedelsiz sermaye artırımı nedir? konusunu diğer sayfamızda işlediğimizden bu yazımızda bahsetmeyeceğiz.

Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelli sermaye artırımı nedir sorusunun en net cevabı şirketlerin mevcut ortaklarından ek sermaye talep ederek sermaye miktarlarını artırma yoludur. Şirketler sermaye artırımı yapmak istediklerinde mevcut ortaklarına belirli bir para karşılığında yeni hisse alma imkânı sağlar. Bu süreçte şirket ortakların ödediği bedellerle sermaye ihtiyacını giderirken ortaklar da şirketteki pay oranlarını korumuş olur. Bu işlem Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yürütülür ve şirketin yönetim kurulu tarafından karar verilip genel kurul onayıyla uygulanır.

Borsada Bedelli Sermaye artırımı yapan şirketlerin listesi

2024 yılı sonu ve 2025 yılı itibarıyla Borsa İstanbul’da bedelli sermaye artırımı başvurusunda bulunan şirketler ve bu sürecin işleyişi hakkında detaylı bilgi aşağıda sunulmuştur. Listede SPK tarafından değerlendirmeler yapıldıkça olumlu veya olumsuz olarak liste tarafımızdan güncellenecektir.

SPK Tarafından Onaylanan Bedelli Sermaye Artırımları

Notlar:

Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası (KLNMA), Bosch Fren Sistemleri (BFREN) ve Katmerciler Araç Üstü Ekipman Sanayi ve Ticaret A.Ş. (KATMR) bedelli sermaye artırımı SPK tarafından onaylanmıştır ve yeni pay alma hakkı tarihleri belirlenmiştir.

SPK Onay Sürecinde Olan Başvurular

Bedelli sermaye artırımı süreci, şirketlerin finansal yapılarını güçlendirmeleri ve yeni yatırımlarını finanse etmeleri açısından önemli bir araçtır. Bu süreçte, yatırımcıların haklarını korumak ve şeffaflığı sağlamak amacıyla SPK ve MKK gibi kurumlar tarafından sıkı denetimler uygulanmaktadır.

Bedelli Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?  

Bedelli sermaye artırımı yapmak isteyen şirketler, öncelikle yönetim kurulu kararıyla sermaye artırımını genel kurula sunarlar. Genel kurulun bu kararı onaylamasının ardından Borsaya kote şirketler Sermaye Piyasası Kurulundan (SPK) Borsaya kapalı şirketler ise Ticaret Sicil Müdürlüğü’nden gerekli izin ve onayların alınması gerekmektedir.

İlgili kurumların onayı alındıktan sonra, şirket ortaklarına bedelli hisse satın almaları için belirli bir süre verilir. Ortaklar belirtilen süre içinde yeni hisse bedellerini yatırarak hisse oranlarını korur ve sermaye artırım süreci böylelikle tamamlanmış olur.

Örneğin 2 milyon TL sermayeye sahip bir şirket, sermayesini 4 milyon TL’ye yükseltmek istediğinde, ortaklarından toplam 2 milyon TL ek sermaye talep edilir. Ortaklar da mevcut hisse oranlarına göre yeni hisselerini satın alarak şirketteki paylarını korurlar.

Bedelli Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Bedelli sermaye artırımı nedir sorusunu açıkladıktan sonra şirketlerin neden bu yönteme başvurduklarına değinelim. Şirketler genellikle büyüme hedeflerine ulaşmak yeni yatırımlar yapmak var olan borçlarını azaltmak veya finansal yapılarını daha sağlam hale getirmek için bedelli sermaye artırımına giderler. Bedelli sermaye artırımı sayesinde şirketler yeni projelerini finanse edebilir piyasa değerlerini yükseltebilir ve mali yapılarını güçlendirebilir.

Örneğin şirket yeni bir tesis açmak veya uluslararası pazarlara girmek istediğinde gerekli sermayeyi ortaklarından temin ederek dış kaynaklı borçlanmanın getireceği maliyetlerden kurtulabilir. Böylece şirket borç yükünü azaltarak daha sağlıklı bir büyüme gerçekleştirir.

Bedelli Sermaye Artırımının Avantajları ve Dezavantajları

Bedelli sermaye artırımı uygulaması, doğru planlandığında şirketlerin sermaye yapılarını güçlendiren etkili bir yöntemdir. Ancak beraberinde çeşitli riskleri de barındırır. Bu başlık altında, uygulamanın getirdiği başlıca avantajlar ile dikkat edilmesi gereken olumsuz yönleri detaylı şekilde eli alacağız. bu yöntemin sağladığı avantajlar ve beraberinde getirdiği dezavantajları inceleyelim.

Avantajları:

• Eğer bedelli sermaye artırımı yapan şirketin yönetimi şeffaf ve güvenilir ise bu genellikle olumlu bir işaret olarak değerlendirilir. Çünkü bu şirket büyümeyi hedefliyor demektir.
• Büyüme yatırımları yapılması planlanıyorsa, artırılan sermaye sayesinde şirketin piyasa değeri zamanla artacaktır.
• Şirketin borçluluğu yüksekse ve içinde bulunulan dönemde faiz oranları yükselmişse bu durumda şirket kazançlarının önemli bir bölümü bankalara faiz ödemesi olarak gitmektedir. Bu da şirketin zarar açıklamasına neden olabilir. Sermaye artışı bu durumu düzeltmek için stratejik bir adımdır.
• Finansal yapı güçlendirilir ve şirketin kredi itibarı artar.

Dezavantajları:

• Ortakların yeni hisseleri satın almak için ek mali kaynak bulması gerekir. Bu da bazı hissedarlar için yük olabilir.
• Bedelli sermaye artırımı sonrasında hisse fiyatları, kısa vadede düşüş gösterebilir. Bu durum piyasa tarafından olumsuz algılanabilir.
• Eğer şirketin yönetimine güven duyulmuyorsa artırılan sermayenin etkin ve şeffaf biçimde kullanılmayacağı endişesi oluşabilir. Hatta bazı durumlarda bu kaynakların kötü niyetli kullanımı bile söz konusu olabilir.
• Şirketin sermaye artırımı açıklaması sonrasında piyasa değeri hızla düşebilir. Bu nedenle yatırım yapmadan önce şirket sahibinin geçmişi, itibarı ve yönetim tarzı mutlaka araştırılmalıdır.
  Örneğin, bir şirket hisse başına 1 TL nominal değerli hisselerini bedelli sermaye artırımı ile 2 TL’den satışa sunduğunda hissedarlar ellerindeki her bir hisse için ek ücret ödemek zorundadır. Eğer ortaklardan biri bu ek bedeli ödemekte zorlanırsa veya ödeme yapmazsa şirketteki payı azalır ve şirketteki pozisyonu zayıflar. Bu durum hissedarlar için önemli bir dezavantaj oluşturur.

Bedelli sermaye artırımı, doğru koşullar altında uygulandığında şirketlere büyük faydalar sağlar ancak tüm riskler ve dezavantajlar göz önünde bulundurularak karar verilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Bedelli Sermaye Artırımı Formülü ve Örnek Hesaplama

Bedelli sermaye artırımı sürecinde en çok merak edilen konulardan biri hesaplamanın nasıl yapıldığıdır. Bedelli oranı artırılmak istenen sermaye tutarının mevcut sermayeye bölünmesiyle hesaplanır. Bu oran hissedarların ne kadar yeni hisse satın alma hakkı olduğunu belirler.

Formül:

Bedelli Oranı (%) = (Artırılacak Sermaye / Mevcut Sermaye) × 100

Yeni Hisse Fiyatı Hesaplama Formülü:

Yeni Hisse Fiyatı = (Eski Hisse Fiyatı + (Rüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı × Bedelli Oranı)) / (1 + Bedelli Oranı)

Örnek:

• Eski Hisse Fiyatı: 10 TL
• Rüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı: 1 TL
• Bedelli Oranı: %100 (yani 1)

Yeni Hisse Fiyatı = (10 + (1 × 1)) / (1 + 1) = 11 / 2 = 5,50 TL

Ek Örnek: Bir yatırımcının elinde 1.000 adet hisse senedi bulunduğunu varsayalım. Şirket %100 oranında bedelli sermaye artırımı yapıyorsa bu yatırımcıya 1.000 adet yeni hisse alma hakkı tanınır. Eğer rüçhan hakkı kullanım fiyatı 1 TL olarak belirlenmişse, yatırımcının yeni hisseleri alabilmek için ödemesi gereken toplam tutar 1.000 TL olur. Yani hissedar sahip olduğu kadar hisseyi bir kez daha satın alma hakkına sahip olur ve bunun için aynı miktarda ödeme yapar.

Yani bedelli sonrası ortalama maliyet 5,50 TL olur. Bu hesaplamalar yatırımcının karar sürecinde temel göstergelerdendir. Şirketin sunduğu sermaye artırımı açıklıkla analiz edilmelidir.

Bedelli Sermaye Artırımı Hisseyi Nasıl Etkiler?

Bedelli sermaye artırımı hisse fiyatları üzerinde doğrudan etkili olabilir. Artırımla birlikte hisse sayısı arttığından, kısa vadede arzın yükselmesi nedeniyle hisse fiyatlarında düşüş yaşanması olasıdır. Ancak artırılan sermaye doğru projelere yönlendirilirse orta ve uzun vadede şirketin değeri artar. Bu da hisse fiyatlarında yeniden yükselişe neden olur. Piyasadaki algı, şirket yönetiminin güvenilirliği ve artırılan kaynağın kullanım biçimi, bu süreci doğrudan etkiler.

Bedelli Sermaye Artırımında Rüçhan Hakkı Nedir?

Rüçhan hakkı, mevcut hissedarlara yeni çıkarılan hisseleri, öncelikli olarak satın alma hakkı tanıyan bir haktır. Bu hak sayesinde ortaklar, sahip oldukları pay oranını koruyabilirler. Rüçhan hakkı, hem yatırımcının şirketteki etkinliğini sürdürmesine hem de payının sulanmamasına olanak tanır. Bedelli sermaye artırımı sırasında, rüçhan hakkı kullanımı belirli bir süreyle sınırlıdır.

Bu sürede kullanılmayan rüçhan hakları, borsada işlem görebilir ve üçüncü kişiler tarafından satın alınabilir. Ancak eğer hissedar, rüçhan hakkını da kullanmaz ve satış için borsaya da iletmezse, bu hak süresi dolduğunda geçersiz hale gelir. Yani yatırımcı hem yeni pay alma hakkını hem de bu haktan elde edilebilecek olası bir satış gelirini kaybeder.

Örnek: Bir yatırımcı, elindeki 5.000 hisse için 5.000 rüçhan hakkı alır. Rüçhan hakkı kullanım süresi 15 gündür. Eğer yatırımcı bu sürede ne yeni hisseleri alır ne de rüçhan haklarını satmaz ise, bu haklar süresi sonunda geçersiz hale gelir. Sonuç olarak yatırımcı, sahiplik oranı azalır ve finansal anlamda zarar eder.

Bedelli Yapan Hisse Yükselir mi?

Bu sorunun yanıtı tamamen şirketin sermaye artırım sürecini nasıl yönettiğine bağlıdır. Eğer şirket, artırdığı sermayeyi kârlı ve stratejik yatırımlara yönlendirirse hisse fiyatı zamanla yükselme eğilimi gösterir. Ancak yatırımcılar şirketin mali tablolarını, yöneticilerini ve sektörünü analiz etmeden karar vermemelidir. Kimi zaman sadece bedelli artırımı duyurusu bile hisse üzerinde kısa vadeli spekülatif hareketlere yol açabilir.