Sermaye artırımı, şirketin büyüme hedefi, borç yükünü azaltma ya da finansal yapısını güçlendirme amacıyla mevcut sermayesini bedelli, bedelsiz veya tahsisli yöntemlerle yükseltmesidir. Bu adım hisse fiyatını ve lot sayısını etkiler, fakat portföyünüzün toplam TL rakamı değişmez.

“Şirket neden sermaye artırımı yapar?”, “Hisse bundan nasıl etkilenir?”, “Bedelliye katılmazsam ne olur?”, “Bedelli ve bedelsiz sonrası fiyat niye düşer?” gibi soruları doğru okumazsanız fırsat kaçırabilir ya da gereksiz risk alabilirsiniz. Bu rehberde türleri, örnek hesaplamaları, rüçhan hakkını nasıl kullanacağınızı ve yatırımcıya etkilerini net biçimde anlatıyoruz.

Bedelli ile bedelsiz artırım arasındaki farkları anlatıyor, rüçhan hakkı kullanımını adım adım açıklıyoruz. Ayrıca otomatik bedelli ve bedelsiz hesaplama araçlarımızla kolayca hesaplama yapabilirsiniz.

Sermaye Artırımı Neden Yapılır? 6 Temel Amaç

Sermaye artırımı, şirketlerin büyüme planlarını finanse etmek, borç yükünü azaltmak ve finansal yapısını güçlendirmek için başvurduğu önemli bir yöntemdir.
Çoğu hissedarın aklındaki “Şirket neden sermaye artırımına gider?” sorusunun cevabı aslında şu 6 temel amaçta gizlidir:

1. Büyüme ve Yatırım Finansmanı:
   Yeni tesis kurmak, kapasiteyi artırmak veya yurt dışı yatırımlarını finanse etmek için kullanılır.

2. Borç Yükünü Azaltmak:
   Yüksek faizli kredilerden kurtulmak ve bilançoyu dengelemek amacıyla bedelli sermaye artırımı yapılabilir.

3. Finansal Yapıyı Güçlendirmek:
   Öz sermayenin artması şirketin kredi notunu ve kurumsal itibarını yükseltir. Bankalar ve yatırımcılar nezdinde güven sağlar.

4. İşletme Sermayesini Desteklemek:
   Nakit akışının daraldığı dönemlerde maaş, tedarik ve operasyonel giderleri karşılamak için kullanılır.

5. Yasal Zorunlulukları Karşılamak:
   TTK veya SPK sınırının altına düşen sermayenin artırılması zorunludur.

6. Yeni Ortak veya Stratejik Yatırımcı Almak:
   Şirketler sadece finansal değil, aynı zamanda bilgi birikimi veya global iş birliği amacıyla da sermaye artırımı yapabilir.

Sermaye Artırımı Türleri Nelerdir?

Şirketler sermaye artırımını üç yöntemle yapar: bedelli, bedelsiz ve tahsisli.

• Bedelli sermaye artırımı:
  Hissedarlar şirkete nakit koyarak yeni pay alır. Böylece şirkete doğrudan sermaye girişi olur.

• Bedelsiz sermaye artırımı:
  Şirket, iç kaynaklarını (geçmiş yıl kârı, yedek akçe, emisyon primi vb.) sermayeye ekler. Hissedarlar bu artırımdan ücretsiz pay alır.

• Tahsisli sermaye artırımı:
  Yeni paylar, tüm ortaklara değil belirli yatırımcılara çıkarılır. Genellikle stratejik ortaklık veya fon girişi amacıyla yapılır.

Her yöntemin şirket ve hissedar üzerindeki etkisi farklıdır, bu nedenle karar öncesi artırımın amacı mutlaka analiz edilmelidir.

Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelli sermaye artırımı, şirketin nakit ihtiyacını karşılamak için uyguladığı bir yöntemdir.
Şirket, mevcut hissedarlarına sahip oldukları oran kadar yeni pay alma hakkı tanır.
Hissedarlar bu hisseleri almak için ödeme yapar ve böylece şirketin kasasına nakit girişi olur, sermaye yükselir.

Elde edilen kaynak genellikle yatırım finansmanı veya borç ödemelerinde kullanılır.
Bu yöntem şirketin finansal yapısını güçlendirir ancak hissedar açısından katılım kararı gerektirir.
Katılan yatırımcı payını korur, katılmayan ise rüçhan hakkını satarak gelir elde edebilir.

Bedelli Sermaye Artırımına Nasıl Katılınır?

Bedelli sermaye artırımına katılmak için şu adımları izleyin:

1. KAP duyurusunu kontrol edin.
   Bedelli tarihini, oranını ve kullanım süresini öğrenin. Hisseyi bedelli öncesi gün yatırım hesabınızda bulundurun.

2. Hesabınızda yeterli bakiye bulundurun.
   Bedelliye katılmak için gereken tutarı hesabınızda hazır tutun.

3. Bankanız veya aracı kurum üzerinden talimat verin.
   “Rüçhan hakkı kullanımı” seçeneğini işaretleyerek bedelliye katılacağınızı onaylayın.

4. İşlemin tamamlanmasını bekleyin.
   Yeni hisseler genellikle 2–3 iş günü içinde hesabınıza tanımlanır.

Bu adımları eksiksiz uygulayan hissedar, pay oranını korur ve sermaye artırımından doğrudan faydalanı

Rüçhan Hakkı Nedir, Nasıl Kullanılır ve Satılır?

Rüçhan hakkı, bedelli sermaye artırımı sırasında mevcut hissedarlara tanınan öncelikli yeni pay alma hakkıdır.
Her hisse için bir rüçhan hakkı oluşur. Hissedar bu hakkı kullanarak yeni hisseleri belirlenen fiyattan alabilir veya isterse bu hakkı borsada satabilir.

Rüçhan hakkını kullanmak isteyen yatırımcı, aracı kurumuna “rüçhan hakkı kullanımı” talimatı verir ve belirtilen bedeli ödeyerek yeni hisseleri portföyüne ekler.
Kullanmak istemeyen hissedar ise bu hakkı Borsa İstanbul’daki Rüçhan Pazarı’nda satabilir.
Bu piyasa bedelli duyurusundan sonra genellikle 10–15 gün açık kalır ve haklar tıpkı hisse senedi gibi işlem görür.
Rüçhan kodu, ilgili hissenin sembolünün sonuna genellikle “R” harfi eklenerek oluşturulur (örneğin ABCR).

Haklarını satan yatırımcı bedelliye katılmadan gelir elde eder.
Ancak süresi dolan rüçhan hakkı hiçbir değer taşımaz, bu nedenle hak mutlaka kullanılmalı veya satılmalıdır.

Rüçhan hakkını kullanmak mı satmak mı daha mantıklı sorusunun yanıtı, şirketin topladığı kaynağı nasıl değerlendireceğine bağlıdır.
Eğer kaynak büyüme yatırımlarında veya borç azaltmada kullanılacaksa hakkı kullanmak mantıklıdır.
Ancak belirsizlik varsa satmak daha temkinli bir tercihtir.

Rüçhan Hakkı Kullanılmazsa Ne Olur?

Rüçhan hakkını kullanmayan yatırımcının hisse sayısı aynı kalır, ancak şirketteki pay oranı düşer. Bu duruma seyrelme etkisi denir.
Kullanmadığınız veya satmadığınız haklar süresi dolduğunda geçersiz olur ve hiçbir değeri kalmaz.

Hiçbir işlem yapmazsanız hem pay oranınız azalır hem de portföyünüz değer kaybeder.
Bu nedenle bedelliye katılmayacaksanız, haklarınızı rüçhan piyasasında süresi dolmadan satmanız gerekir.
Birçok yatırımcı bu aşamayı gözden kaçırdığı için haklarını kaybeder ve portföyünde geri dönüşsüz kayıp yaşar.

Kısacası rüçhan hakkını ya kullanın ya da satın, aksi halde hak kaybı yaşanır.

Bedelli Sermaye Artırımı Örneği – Ali Yatırımcı’nın Hikayesi

Ali’nin 1.000 adet XYZ hissesi var ve hisse fiyatı 20 TL.
Şirket, %100 bedelli sermaye artırımı yapıyor ve yeni pay fiyatı 1 TL olarak açıklandı.

Ali’nin mevcut durumu:

• Hisse adedi: 1.000 lot

• Portföy değeri: 20.000 TL

Seçenek 1: Bedelliye Katılıyor

• 1.000 yeni hisse alır, 1.000 TL öder.

• Toplam hisse: 2.000 lot

• Yeni teorik fiyat: (1.000×20 + 1.000×1) / 2.000 = 10,5 TL

• Portföy değeri: 2.000 × 10,5 = 21.000 TL

Seçenek 2: Rüçhan Haklarını Satıyor

• Rüçhan değeri: 20 – 10,5 = 9,5 TL

• Satış geliri: 1.000 × 9,5 = 9.500 TL

• Toplam portföy değeri: (1.000 × 10,5) + 9.500 = 20.000 TL

Seçenek 3: Hiçbir Şey Yapmıyor

• Hisse sayısı değişmez: 1.000 lot

• Yeni fiyat: 10,5 TL

• Portföy değeri: 10.500 TL

• Kayıp: 9.500 TL

Görüldüğü gibi bedelli sermaye artırımı sonrası fiyat düşse de, portföyün toplam değeri katılım durumuna göre dengelenir.
Ali bedelliye katılarak payını korur ve şirketin büyüme planına ortak olur.
Ancak bu sürecin hissedar için kazanca dönüşmesi, şirketin topladığı nakdi verimli kullanmasına bağlıdır.
Kaynak doğru yönetilirse bedelli artırım hissedar için önemli bir fırsata dönüşür.

Bedelli Sermaye Artırımı Yatırımcıyı Nasıl Etkiler? Avantaj mı Dezavantaj mı?

Bedelli sermaye artırımı, yatırımcı için doğrudan bir kazanç veya kayıp yaratmaz; amaç şirketin sermayesini güçlendirmektir.
Hisse fiyatı düşerken elinizdeki lot sayısı artar ve bu denge sayesinde portföyünüzün toplam değeri değişmez.

Peki bedelli sermaye artırımı hisseye nasıl yansır?
Genellikle teorik fiyat düşüşüyle yansır çünkü piyasaya yeni lotlar girer. Ancak bu düşüş, pay sayısındaki artışla dengelenir.
Sonuç olarak fiyat düşse de portföy değeri sabit kalır.

Avantajları:

• Şirket iyi yönetiliyorsa ve kaynak büyümede kullanılıyorsa uzun vadede kazanç sağlar.

• Bedelli gelirleri borç azaltmada kullanılırsa finansal yapı güçlenir, faiz giderleri düşer ve kârlılık artar.

Dezavantajları:

• Şirket kaynakları verimli kullanmazsa bedelli artırım hissedar aleyhine sonuçlanabilir.

• 36 yıllık deneyimimiz gösteriyor ki yönetim kötü niyetliyse sürecin olumsuz sonuçlanma olasılığı yüksektir.

Bedelli Sermaye Artırımına Katılım Zorunlu mu?

Hayır, bedelli sermaye artırımına katılmak zorunlu değildir.
Yatırımcı ister katılır, ister rüçhan hakkını satar, isterse hiçbir işlem yapmaz.
Ancak hiçbir şey yapmamak en riskli seçenektir; çünkü haklarınızın süresi dolduğunda pay oranınız azalır ve portföyünüz değer kaybeder.

Sonuç olarak, bedelli sermaye artırımının iyi mi kötü mü olacağı, şirket yönetiminin topladığı kaynağı nasıl kullandığına bağlıdır.
Güçlü yönetim bu süreci fırsata, zayıf yönetim ise riske dönüştürebilir.

Bedelli Sermaye Artırımı Onay Süreci

Bedelli sermaye artırımı kararı KAP’ta duyurulduktan sonra süreç üç aşamada ilerler.
Yatırımcıların en çok merak ettiği nokta da budur:

1. KAP Duyurusu Sonrası

Şirket yönetimi kararı KAP’ta açıklar ve ardından SPK’ya resmi başvuru yapar.
TTK’nın 456 ve 457. maddelerine göre artırıma ilişkin karar tescil edilmeden önce SPK onayı zorunludur.
Bu aşamada esas sözleşme değişikliği, izahname ve finansal tablolar hazırlanır.

2. SPK Onay Süresi

SPK’nın inceleme süresi genellikle 3–4 hafta (20–30 gün) sürer.
Onay süresi; belgelerin eksiksizliği, finansal durum ve izahnamede revizyon gerekip gerekmediğine göre değişir.
Eksik evrak yoksa onay ortalama 2–3 haftada tamamlanır.

3. Onay Sonrası İşlemler

SPK onayından sonra:

• İzahname KAP’ta yayımlanır.

• Rüçhan hakkı kullanım tarihleri duyurulur (genelde 10–15 gün).

• Kullanılmayan haklar borsada satılır.

• Sürecin sonunda sermaye artışı tescil edilir.

Özetle: KAP duyurusundan tescile kadar tüm süreç ortalama 30–60 gün arasında tamamlanır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin hissedarlardan para almadığı, mevcut iç kaynaklarını sermayeye aktardığı bir yöntemdir.
Yeni bir para girişi olmaz; geçmiş yıl kârları, emisyon primleri, yeniden değerleme fonu veya yedek akçeler sermayeye eklenir.

Bu durumda yatırımcının elindeki lot sayısı artar, ancak portföy değeri değişmez.
Hisse fiyatı oransal olarak düşer, fakat toplam varlık değeri sabit kalır.

Bedelsiz artırımlar genellikle şirketin özkaynağının güçlü ve kârlı olduğunu gösterir.
Ancak yalnızca “bedelsiz verildi” diye hisse almak doğru değildir.
Bu adımın kalıcı değer yaratması, şirketin bilanço gücü ve sürdürülebilir kârlılığıyla desteklenmelidir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin finansal yapısını güçlendirmek, yatırımcı güvenini tazelemek ve bilançosunu daha sağlıklı göstermek amacıyla yapılır.
Bu yöntemde geçmiş yıl kârları, emisyon primleri, yeniden değerleme fonu veya yedek akçeler sermayeye aktarılır.

Başlıca nedenleri şunlardır:

• Hisse fiyatını ulaşılabilir seviyeye çekmek:
  Fiyatı yüksek hisselerde bölünme etkisi yaratılır, hisse daha fazla yatırımcı için erişilebilir hale gelir.

• Likiditeyi artırmak:
  Piyasadaki lot sayısı artar, alım-satım kolaylaşır ve işlem hacmi yükselir.

• Finansal güç ve güven mesajı vermek:
  Şirket, “kâr ediyorum ve bunu sermayeye ekliyorum” mesajını verir. Bu da yatırımcı güvenini ve kurumsal itibarı güçlendirir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Hisseyi Nasıl Etkiler?

Yatırımcıların en çok merak ettiği konulardan biri, bedelsiz sermaye artırımı hisseyi nasıl etkiler sorusudur.
Aslında şirketin piyasa değeri değişmez; sadece lot sayısı artar, hisse fiyatı ise buna orantılı şekilde düşer.

Bu düşüş hisseleri daha ulaşılabilir hale getirebilir ve zaman zaman talebi artırabilir.
Ancak yalnızca “bedelsiz verildi” diye hisse almak doğru değildir.
Asıl belirleyici olan, şirketin kârlılığı, büyüme potansiyeli ve bilanço gücüdür.

“Bedelsiz sonrası portföyümün değeri değişir mi?” sorusunun yanıtı nettir:
Hayır. Fiyat düşse bile artan lot sayısı nedeniyle toplam portföy değeri aynı kalır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Yatırımcıya Faydası Nedir?

• Lot sayısı artar, pay oranı korunur.
• Şirketin kârlı ve güçlü finansal yapısı yatırımcı güvenini artırır.
• Hisse fiyatı düştüğü için yeni yatırımcı ilgisi artabilir.
• Uzun vadeli yatırımcı için güven tazeleyici bir etkidir.

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin finansal istikrarını gösterir ve piyasada kurumsal itibarı güçlendirir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Örneği – Ali Yatırımcı’nın Hikayesi

Ali Yatırımcı’nın elinde 1.000 lot hisse bulunuyor.
Hissenin fiyatı 100 TL olduğunda portföy değeri: 1.000 × 100 = 100.000 TL

Şirket %100 bedelsiz sermaye artırımı açıkladığında Ali’nin lot sayısı iki katına çıkar:
1.000 lot → 2.000 lot

Bedelsiz sonrası teorik fiyat yarıya iner:
100 TL → 50 TL

Yeni portföy değeri yine aynıdır:
2.000 × 50 = 100.000 TL

Bu durumda yatırımcı cebinden para çıkarmaz, sadece lot sayısı artar, fiyat bölünür.
Eğer şirket güçlü bilanço ve sürdürülebilir kârlılığa sahipse, bu adım yatırımcı güvenini artırır ve hisseye olan ilgiyi yükseltebilir.
Ancak yalnızca “bedelsiz geliyor” diye alım yapmak doğru değildir; asıl belirleyici olan şirketin finansal geleceğidir.

Tahsisli Sermaye Artırımı Nedir?

Tahsisli sermaye artırımı, yeni payların tüm hissedarlara değil, sadece belirli yatırımcı veya kurumlara çıkarıldığı bir yöntemdir.
Genellikle stratejik ortaklık, fon girişi veya uzun vadeli yatırım anlaşmaları için tercih edilir.
Bu yöntemde rüçhan hakları kaldırılır, paylar doğrudan seçilen yatırımcılara tahsis edilir.

Halka açık şirketlerde tahsisli artırım; güçlü yatırımcı çekmek, ortaklık yapısını düzenlemek veya sermaye yapısını kalıcı olarak güçlendirmek amacıyla uygulanır.
Konuyu detaylı anlattığımız rehbere buradan ulaşabilirsiniz: Tahsisli Sermaye Artırımı Nedir?

Y. Halit Kodan – Yazar Biyografisi

Finansal Danışman

Y. Halit Kodan, anonim şirketlere hisse senedi basım ve danışmanlık hizmeti sunan
Makronet Hisse Senedi Basım Uzmanlığı ve Danışmanlık firmasının kurucusudur.
Nama ve hamiline yazılı hisse senetlerinin basımı ile MKK bildirimi gibi konularda binlerce şirkete profesyonel danışmanlık yapmıştır.
Yayınladığı içerikler, doğrudan uygulama tecrübesine ve yürürlükteki mevzuata uygun olarak hazırlanmıştır.

Melis Akay – Yazar Biyografisi

S.M.M.M.

Melis Akay, anonim şirketlerde sermaye artırımı ve hisse senedi basımı konularında uzmanlaşmış bir mali müşavirdir.
Özellikle bedelli / bedelsiz artırımlar, rüçhan hakkı planlaması ve SPK uyum danışmanlığı alanlarında derin deneyime sahiptir.
Finansal analizlerde sade anlatımıyla tanınır; içerikleri hem yasal çerçeveye uygun hem de yatırımcı odaklıdır.

Sık Sorulan Sorular